L-idea ta’
riforma kostituzzjonali ilha diversi snin tiġi msemmija. Kienet bdiet tissemma’
fi żmien l-amministrazzjoni Nazzjonalista, b’referenza partikolari għal tibdil
fis-sistema elettorali, u kienet wegħda prinċipali tal-Partit Laburista
fl-elezzjoni tal-2013. Wegħda li pero’ ma sar xejn fuqha, u reġgħet deher
fil-programm elettorali tal-2017.
Riforma
Kostituzzjonali mhix xi ħaġa taċ-ċajt. Il-Kostituzzjoni hija l-ogħla liġi
tal-pajjiż, u hija l-gwardjan fuq il-Gvern u l-Parlament, biex lanqas huma ma
jkunu jistgħu jaqbżu ċertu linji u jgħaddu liġijiet li jiksru d-drittijiet ta’
individwi. Għax anke’ f’demokrazija hemm il-periklu li min ikun qed imexxi,
bl-appoġġ tal-maġġoranza tal-poplu, jeħodha kontra l-minoranza, jew jikser
id-dritt ta’ l-iżgħar minoranza, l-individwu. U allura, fi ftit kliem, hemm
il-Kostituzzjoni biex tipproteġi lil kull wieħed u waħda minna mit-tirannija
tal-maġġoranza.
Ir-riforma
kostituzzjonali saret aktar kritika f’dawn l-aħħar snin għax rajna Gvern li qabeż
kull linja u abbuża minn kull nuqqas li ma kinetx taħseb għalih
il-Kostituzzjoni. Dan wassal għat-tmermir tal-istituzzjonijiet u l-awtoritajiet
li jeżistu biex iżommu kontroll fuqu, u minflok għamel minnhom estensjoni
tal-makkinarju tiegħu, makkinarju maħsub biex jipproteġi lil dawk qrib tiegħu u
jżomm l-idejn tal-forzi tal-ordni u tal-ġustizzja ‘l bogħod minnhom. Kien dan
li ħoloq il-kultura tal-immunità f’pajjiżna, u t-telfien
tas-saltna tad-dritt, sal-punt li dawn spiċċaw temi ta’ natura urġenti
fil-Parlament Ewropew u l-iskop ta’ żewġ missjonijiet mibgħuta f’Malta.
Għaldaqstant
kwalunkwe’ tibdil fiha jrid ikun maħsub u meqjus biex iżid il-kontrolli fuq
l-abbuż tal-poter tal-Gvern, biex dak li ġara f’dawn l-aħħar snin ma jerġa’
jiġri taħt l-ebda Gvern, Nazzjonalista jew Laburista. Iżda huwa diffiċli li
tafda li dan iseħħ jekk dawn ir-riformi fil-kostituzzjoni jitmexxew minn min
kien l-ewwel wieħed li abbuża min-nuqqasijiet tagħha. Qisek qed tafda kelb biex
jgħasses għadma.
Nhar il-Ħadd li
għadda bħal donnu Joseph Muscat reġa’ ftakar f’dawn ir-riformi kostituzzjonali.
Kif jiġri s-soltu, dawn jissemmew kulmeta jsib ruħu dahru mal-ħajt u jkun irid
idawwar l-aġenda. L-istorja tal-kuntratt maħmuġ li sar mal-Vitals xejn mhi
tinżel tajjeb man-nies, u infatti l-fiduċja f’Muscat ħadet daqqa sew l-isfel.
Allura ħass li dan hu mument tajjeb fejn jerġa’ jqajjem il-kwistjoni
tar-riforma kostituzzjonali.
Ejja nifthiemu,
il-Partit Nazzjonalista wkoll jemmen li hemm bżonn riforma kostituzzjonali.
Infatti, fir-reshuffle li ħabbar
il-Kap tal-Partit Adrian Delia, inħatar kelliem proprju fuq dan is-suġġett:
Chris Said. Ċert li Chris ħa jkun qed jidħol għal dan l-inkarigu bis-serjetà u l-kompetenza li dejjem
ħadem bihom.
Ir-riformi li jrid jara l-Partit Nazzjonalista imma huma riformi li jnaqqsu
l-abbużi, riformi li jibnu fuq ir-rapporti li għamlu d-delegazzjonijiet
tal-Parlament Ewropew. Bidliet fil-mod kif jinħatru karigi bħall-Kummissarju
tal-Pulizija, separazzjoni tar-rwoli tal-Avukat Ġenerali biex ma jkollux
kunflitt bejn li jkun avukat tal-Gvern u fl-istess ħin dak li jiftaħ
investigazzjonijiet, poteri inkwirenti lill-Maġistratura biex tiftaħ inkjesti
minn jeddha, u kontrolli fuq il-poter tal-Gvern tal-ġurnata biex ma jkunx hemm
prattiċi korrotti ta’ xiri ta’ voti fl-elezzjonijiet, fost affarijiet oħra.
Muscat pero’ inkwieta lil ħafna nies b’dak li qal il-Ħadd. L-ewwelnett, ta’
x’jifhem li diġa’ hemm xi nies li qed jippreparaw tibdil Kostituzzjonali minn
wara dahar kulħadd, u mhux fil-Konvenzjoni Kostituzzjonali li kellha tinkludi
nies minn kull parti tal-poplu u minn kull sfera tal-ħajja biex it-tibdil jiġi
minn isfel ‘il fuq. Din hi inkwetanti, għax ifisser li ħa nispiċċaw iffaċċjati
bi proposti lesti, ġejjin minn min l-aktar li abbuża mill-Kostituzzjoni,
minflok b’tibdil diskuss u propost mill-poplu lejn il-politiċi.
It-tieni, ta x’jifhem ukoll li jekk jara li dan it-tibdil ma jkollux
mill-ewwel appoġġ wiesa’, ser imur għal referendum. Muscat jaf li jekk jagħmel
referendum ħafna nies ma jivvutawx skont dan it-tibdil x’ser ikun ifisser, imma
jispiċċaw fuq jivvutaw bejn min jaqbel miegħu u min ma jaqbilx. U jidher li hu
għadu jemmen li l-maġġoranza jagħżlu lilu, it-tibdil li jrid hu jaqbeż il-50%,
u mbagħad ikun jista’ juża’ dan il-“mandat” kontra kulmin jopponi dan
it-tibdil, inkluż il-Membri Parlamentari tal-Partit Nazzjonalista. Dan huwa
xenarju li rridu nkunu lesti għalih u nkunu lesti naffaċċjaw, għax jekk dan
it-tibdil, kif ħafna qed jaħsbu, ser ikun intiż biex jiċċentralizza aktar
il-poter f’Kastilja u jnaqqas l-iskrutinju Parlamentari u l-iskrutinju
tal-istituzzjonijiet l-oħra li għandhom jikkontrollaw il-Gvern, aħna rridu
nkunu l-aħħar tarka għal pajjiż ħieles u demokratiku.
Riforma Kostituzzjonali iva rriduha, u ser nagħtu sehemna fiha. Imma ħa
nkunu għajnejna miftuħa li din tkun riforma li ssaħħaħ id-demokrazija, u mhux
riforma li theddidha.
Dan l-artiklu deher f'In-Nazzjon tal-Erbgħa 14 ta' Frar 2018.
Comments
Post a Comment